Qazan ayınıñ ortasınan bastap Qazaqstannıñ ipotekalıq narığı twraqsızdıq kezeñine tap boldı. Birneşe bank twrğın üy nesielerine ötinim qabıldaudı uaqıtşa toqtattı. Keybirinde ipoteka tolığımen toqtağan, al özgelerinde — uaqıtşa qoljetimsiz. Bwl jağdaydıñ sebebin Shalqar.kz tilşisi anıqtap kördi.

Bastı sebep – resmi aytılmasa da, ayqın: Wlttıq banktiñ bazalıq mölşerlemeni 18 payızğa deyin köterui jäne 1 qaraşadan bastap jıldıq tiimdi sıyaqı mölşerlemesiniñ (JTSM) 20 payızdan aspauına qatıstı şekteudiñ engizilui.

Joğarı mölşerleme däuiri

10 qazanda Wlttıq bank bazalıq mölşerlemeni 1,5 payızdıq tarmaqqa köterip, 18 payızğa jetkizdi. Wlttıq bank törağasınıñ orınbasarı Berik Şolpanqwlovtıñ aytuınşa, bwl şeşim qırküyektegi 12,9% deñgeyindegi inflyaciyanı auızdıqtau maqsatında qabıldanğan.

Inflyaciya – bwl bärin jeytin dert, aqşanıñ qwnın tüsiretin faktor. Biz bazalıq mölşerlemeni köteru arqılı halıqtıñ jinağın qorğaudı közdep otırmız. Aqşa depozitte jatqanda inflyaciya onı jep qoymauı tiis. Wlttıq banktiñ sayasatı – inflyaciyanı tejeu jäne qarjı jüyesiniñ twraqtılığın saqtau. Bwl – adamdardıñ aqşasın qorğauğa bağıttalğan şeşim. Eger bazalıq mölşerleme öspese, al inflyaciya artsa, onda teñgege degen senim men qarjı jüyesine degen twraqtılıqqa kümän tuar edi, – dedi ol Mäjiliste ötken «Bank jäne bank qızmeti turalı» zañ jobasın talqılau kezinde.

Alayda bwl şeşim bankterge oñay soqqan joq. Mölşerlemeniñ köterilui qorlandıru qwnınıñ ösuine jäne payda marjasınıñ qısqaruına alıp keldi. Al JTSM-niñ 20 payızdıq şegi bankterdiñ tabıstıq «dälizin» barınşa tarılttı.

Sondıqtan köptegen qarjı wyımdarı üşin qazirgi jağdayda ipoteka beru ekonomikalıq twrğıdan tiimsiz bolıp otır.

Narıqta kim qaldı

Keybir bankter ipotekanı uaqıtşa toqtatıp jatsa, basqaları äzirge abaylap bolsa da, jwmısın jalğastırıp otır.

Freedom Bank twrğın üy nesiesin 70 million teñgege deyin, 20 jıl merzimge wsınadı. Sıyaqı mölşerlemesi 7,2%-dan 19,7%-ğa deyingi şamada.

ForteBank te ipotekalıq ötinimderdi qayta qabılday bastadı. Bank jıljımaytın mülik kepildigimen 200 million teñgege deyin, mölşerlemesi 21,5%, al JTSM – 25%-ğa deyin nesie beredi.

Bank CentrKredit birneşe bağdarlama wsınıp otır, onıñ işinde «7-20-25» jäne JAÑA ipotekası bar. Mwndağı mölşerlemeler 0,1%-dan 22,5%-ğa deyin özgeredi.

Otbası bank twrğın üy-qwrılıs jinaq jüyesi arqılı nesie berudi jalğastıruda. Mwnda jıldıq mölşerleme 7%, al JTSM – 9%-ğa deyingi körsetkişti qwraydı.

Al Bereke Bank pen Euraziyalıq bank call-ortalıqtarınıñ mälimetinşe, twrğın üy nesiesin bir jıldan astam uaqıttan beri bermey keledi.

Halyk Bank bolsa, «7-20-25» ipotekalıq bağdarlaması boyınşa jaña ötinim qabıldaudı uaqıtşa toqtattı. Sebebi bank belgilengen limitti tolıq paydalanğan.

Twrğın üy bağası ne boladı?

Sarapşılar bağanıñ kürt qwldırauın kütpeydi. Narıqtıq ipotekanıñ toqtauı bağanıñ ösuin tejegenimen, olardıñ tömendeuine alıp kelmeydi. Qazaqstandağı twrğın üy narığı ikemsiz – satuşılar swranıs azaysa da, bağasın tüsiruge asıqpaydı.

Arman Beysembaevtıñ aytuınşa, bağada 20–30 payızdıq tüzetu boluı mümkin, biraq odan äri qwldırau kütilmeydi. Al narıqtağı kelesi özgerister jıljımaytın mülik salasındağı jaña zañnamalıq bastamalarğa baylanıstı bolmaq.

Bazalıq mölşerlemeniñ köterilui – makroekonomikalıq twraqtılıqqa bağıttalğan qadam. Biraq bwl şeşim twrğın üydiñ qoljetimdiligine soqqı bola ma, joq pa – onı uaqıt körsetedi.